Vergide zamanaşımı uygulanması tarhiyat açısından ayrı 5 yıl, tahsilat zamanaşımı bakımından ise 5 yıl ayrıca uygulanmaktadır. Uygulamada tarh zamanaşımı için 213 sayılı VUK hükümleri geçerlidir. Tahsilat açısından, 5 yıllık zamanaşımı hesabı 6183 sayılı yasanın 102. maddesi hükümlerine göre düzenlenmektedir.
Tahakkuk Zamanaşımı
Tahakkuk zamanaşımı vergi alacağının doğduğu takvim yılın takip eden yılın başından itibaren başlayarak 5 yıl içerisinde mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar. Vergi alacağı, vadesinin rastlandığı takvim yılını takip eden yılın başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar.
Genellikle zamanaşımı uygulaması vergi, vergi cezaları ve diğer amme alacaklarında çok ortaya çıkan bir konu değildir. Hemen hemen yıl sonlarına doğru bütün vergi daireleri amme alacağının zamanaşımına uğramaması için gazetelere ilan vermekte veya vergi dairelerinin ilan koymaya mahsus ilan tahtalarına askıya çıkartmaktadırlar.
6183 sayılı AATUHK’nun 102. maddeinde amme alacağının vadesinin rastlandığı takvim yılını izleyen yılın başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmeyen alacaklarının zamanaşımına uğrayacağından bahis edilmektedir. Keza, aynı yasanın 103. maddesinde ise ödeme, haciz tatbiki, cebren tahsil ve takip işlemleri neticesinde yapılan her çeşit tahsilatlar, ödeme emri tebliği, mal beyanı, mal edinme ve mal artışlarının bildirilmesi, sayılan işlemlerden herhangi birinin şahsi kefile veya yabancı kişi ve kurumların mümessillerine tatbiki veya bunlar tarafından yapılması, ihtilaflı kamu alacaklarında yargı organlarından bozma kararlarının gelmesi, amme alacağının güvenceye bağlanması, yargı organları tarafından yürütmenin durdurulmasına karar verilmiş olması, iki kamu idaresi arasında mevcut bir borç için alacaklı kamu idaresi tarafından borçlu amme idaresine borcun ödenmesi için yazılı olarak başvurulması, amme alacağının özel yasalara göre ödemek üzere müracaatta bululunması ve/veya ödeme planına bağlanması halinde “zamanaşımının kesileceği” ve kesilmenin rastlandığı takvim yılını takip eden yılın başından itibaren yeniden çalışmaya başlayacağı hüküm altına alınmıştır.
Tahsil zamanaşımı, vergiler ve bütün kamu alacakları için geçerli olmak üzere, Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanunda düzenlenmektedir. Bu kanunun 102. maddesine göre, kamu alacağı, vadesini izleyen yılın başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğramaktadır. Tahsil zamanaşımı süresi dolduktan sonra alacaklı kamu idaresinin söz konusu kamu alacağını tahsil etme yetkisi ortadan kalkmaktadır. Ancak, yükümlünün rızası ile yapacağı ödemeler kabul edilmektedir.
Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu tarafından verilen kararda; tahsil zamanaşımının süresi sonrasında mükellef eşyaları üzerine haciz tatbik olunamaz.
Ankara Avukat Onur Yusuf Üregen 