Ticari Uyuşmazlıklarda Tazminat ve Alacak Davalarında Arabuluculuk

Ticaret Hukukunda, Ticari Uyuşmazlıklarda Ticari Alacak ve Tazminat Davalarında Arabuluculuk konusu artık zorunlu hale gelmiştir. Bu yazımızda Ticari Davalarda, arabuluculuk başvuru şartları, hangi dava ve uyuşmazlıkların arabuluculuğa elverişli olduğu, zorunlu arabuluculuk halleri, arabuluculuk süreçleri ve neticeleri açıklanacaktır. Ankara Ticari Davalarda Arabuluculuk süreçleri için Avukat Onur Yusuf Üregen ile iletişime geçebilirsiniz.

Ticari Davalarda İhtiyari Arabuluculuk

Hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuk kanunu yönetmeliği’ne göre, tarafların üzerlerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri bütün hukuki uyuşmazlıklar ihtiyari arabuluculuğun konusunu oluşturabilmektedir. Ticari dava ve tazminat alacakları zorunlu hale getirildiğinden, zorunlu arabuluculuk kapsamında bulunmayan talepler için ihtiyari arabuluculuk yolu açıktır.

Ticari Alacaklarda ve Tazminat Davalarında Zorunlu Arabuluculuk

Ticaret Hukukunda Arabuluculuk ise hukuki statüsüne genel larak 06.12.2018 tarihinde kabul edilen 7155 sayılı kanunun yürürlüğe girmesi ile ulaşmıştır. 7155 sayılı kanunun 20. Maddesi ile 61012 Sayılı Türk Tiaret Kanunun 5. Maddesine eklenen bir hükümle bir bir kısım ticari davalar da arabuluculuk 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe girmek üzere zorunlu hale gelmiştir. Bir unsurun Dava Şartı olarak nitelendirmesi halinde bu hususun çözülmeden dava açılmamasını, açılmış ise devam edilmesine engel olmasını ifade etmektedir. 6100 sayılı Hukuk Mahkemeleri Kanununda bu husus şu şekilde ifade edilmektedir. 6100 Sayılı Kanunda dava şartları 114. Madde sıralanmıştır. Arabulucuğun Dava şartı olarak nitelendirilmesi HMK’nın 114. maddesinde “(2) Diğer kanunlarda yer alan dava şartlarına ilişkin hükümler saklıdır.” Hükmüne girmektedir.

Dava Şartı Arabuluculukta Arabuluculuğa Başvurulmaması Halinde Yapılacak İşlem

6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunun 18/A-2, Türk Ticaret Kanunun 5/A Maddesi ve HMK’nın 115. Maddesine göre DAVACI TARAF, dava dilekçesi ile birlikte Arabuluculuk Son Tutanağının Aslını veyahut arabulucu tarafından onaylanmış bir örneği dava dilekçesine eklemesi gerekmektedir. Şu halde Arabuluculuk yolunda başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması veyahut mahkeme tarafından verilen halde Arabuluculuk yoluna başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması veyahut mahkeme tarafından verilen 1 haftalık kesin süre içerisinde süre içerisinde Arabuluculuk Son Tutanağının mahkemeye sunulması halinde mahkeme tarafından davanın usulden reddine karar verilir. Bu halde, aleyhe yargılama masraflarını ve Avukatlık Asgari Ücreti Tarifesinin 7/2. Maddesine göre hesap edilecek kanuni vekalet ücretleri dava şartlarını yerine getirmeyen davacı aleyhine hükmolunur.

Arabuluculuk Uzlaşma Tutanağı Mahkeme Kararı Hükmündedir

İhtiyari ya da dava şartı arabuluculuk sonucunda uzlaşma sağlanması halinde, söz konusu uzlaşma tutanağı icra edilebilir bir hüküm içermesi şartıyla mahkeme kararı ile aynı sonuçları doğuracaktır. 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 18. Maddesine göre davadan önce arabulucunun görev yaptığı yargı çerçevesinde sulh hukuk mahkemesinden, dava sırasında uzlaşılması ise davanın görüldüğü mahkemeden icra edilebilirlik şerhi alınan Arabuluculuk Tutanağı Mahkeme Kararı Hükmündedir.

İcra edilebilirlik şerhini taraflar alır. Arabulucunun bu yönde bir yetkisi ve hakkı bulunmamaktadır.

Buna göre taraflar uzlaşma tutanağında belirlenen tutarların ödenmemesi halinde başvurucu veya avukatları tarafından icra edilebilirlik şerhi alınarak doğrudan ve herhangi bir mahkemeden karar alınmasına gerek kalmadan İcra ve İflas Kanunun 32. Maddesine göre İLAMLI İCRA takibi başlatabilirler. Bu takibe borçlunun itiraz etmesi genel olarak mümkün değildir. Buna rağmen itiraz edilmesi halinde itiraz icra takibini durdurmaz.

Arabuluculukla İlgili Çözülen Sorunla İlgili Tekrar Dava Açılamaz

Arabuluculukla İlgili Çözülen Sorunla İlgili Tekrar Dava Açılamaz. 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunun 18/5. Maddesi hükmüne göre “Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz.”

Arabuluculuk Faaliyeti ile sonuçlanmış bir uyuşmazlık için yeniden dava açılması halinde 6100 Sayılı Kanunun 114/1-i ve 114/2. maddeleri 6325 Sayılı Kanunun 18/5. Maddesi gereğince DAVANIN REDDİNE karar verilir.

Ticaret Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk Kapsamına Giren Davalar

Türk Ticaret Kanununun 5/A. Maddesine göre “Bu Kanunun 4. maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri” zorunlu arabuluculuk kapsamındadır. Buna göre ticaret hukukunda zorunlu arabuluculuk kapsamına göre, yani arabuluculuğa başvurulması zorunlu olan talepler şunlardır:

1. Her iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili Alacak ve Tazminat Davaları:
2. Türk Borçlar Kanununda Düzenlenen Ticari Davalar (Tarafların Tacir Olup Olmadığına Bakılmaksızın):

• Rehin karşılığında Ödünç Verme işinden doğan Tazminat ve Alacak Davalar (Borçlar Kanunu 962-969)
• Malnvarlığının veya işletmenin devralınması ile işletmelerin birleşmesi ve şekil değiştirmei hakkındaki 202 ve 203 maddelerindeki doğan Alacak ve Tazminat Davaları,
• Rekabet Yasağından doğan Tazminat ve Alacak Davaları (Borçlar Kanunu 444 – 447)
• Yayın Sözleşmesinden doğan Tazminat ve Alacak Davaları (Borçlar Kanunu 487 – 501)
• Kredi Mektubu ve Kredi Emrinden doğan Tazminat ve Alacak Davaları (Borçlar Kanunu 515-519)
• Komisyon Sözleşmesinden doğan Tazminat ve Alacak Davaları (Borçlar Kanunu 532-545)
• Ticari temsilciler, ticari vekiller ve diğer tacir yardımcıları için öngörülmüş bulunan tazminat ve alacak davaları (Borçlar Kanunu 547-554)
• Havale Sözleşmesinden Doğan Tazminat ve Alacak Davaları (Borçlar Kanunu 555-560)
• Saklama sözleşmelerinden doğan Tazminat ve Alacak Davaları (Borçlar Kanunu 561-580)
• En az bir ticari işletmeyi ilgilendiren Fikri mülkiye hukukundan doğan Alacak ve Tazminat Davaları,
• Borsa, sergi, panayır ve pazarlar ile antrepo ve ticarete özgü diğer yerlere ilişkin özel hükümlerden doğan Alacak ve Tazminat Davaları,
• Bankalar, diğer kredi kuruluşlarına, finansal kurumlara ve ödünç para verme işlerine ilişkin düzenlemelerden doğan Alacak ve Tazminat Davaları,

3. Türk Ticaret Kanununda Düzenlenen Davalar: 

• Ticari Satım Sözleşmesinden Doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK23)
• Ticari Mal Değişim Sözleşmesinden Doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK23)
• Ticari Unvanın Yapılan Tecavüz Nedeniyle Doğan Tazminat Davaları (TTK52)
• Haksız Rekabetten Doğan Tazminat Davaları (TTK 54-63)
• Cari Hesap Sözleşmelerinden Doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK 89-101)
• Acentelik Sözleşmesinden Doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK 102-122)
• Üçüncü kişinin Şirket Ortağına ait olan Tasfiye Payı veya Kar Payı alacağı Davası (TTK 133)
• Devrolunan Şirketlerde Ortaklık Payından Doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK 140)
• Şirket Birleşmelerinden Ayrılma Akçesinin Ödenmemesinden Doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK 141)
• Şirket Birleşmelerinden Alacaklı Teminat yerine ödeme yapılmasından doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK 157)
• Şirket Bölünmeleri Nedeniyle Teminat yerine ödeme yapılmasından doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK175)
• Birleşme, bölünme veya tür değiştirme işlemlerine herhangi bir şekilde katılmış bulunan bütün kişiler şirketlere, ortaklara ve alacaklılara karşı kusurları ile verdikleri zararlardan doğan Alacak ve Tazminat Davaları (TTK 193)
• Hakimiyetin Hukuk aykırı kullanılması nedeniyle Hakim Şirkete Karşı Açılacak Tazminat ve Alacak Davaları (TTK 202)
• Hakim Şirkete ve Yönetim Kurulu Üyelerine Karşı Açılacak Tazminat Davası (TTK 206)
• Tescil Yükümlülüğünü Yerine Getirmeyen Kollektif Şirket Ortaklarına karşı açılacak Tazminat Davaları (TTK 216)
• Kollektif Şirket Ortağının şirketten çektiği paranın veya şirket adına tahsil edilen paranın faiziyle iadesi için Tazminat Davası (TTK224)
• Kollektif Şirket Ortağının Şirkete karşı açacağı Kar payı, Ödünç, sermaya Faizi, kararlaştırılmışsa ücret davaları (TTK 228)
• Kollektif Şirket Ortağının Rekabet Yasağına aykırı hareketleri nedeniyle tazminat davası (TTT 230-231)
• Kollektif Şirket Yetkili Temsilcilerinin şirket adına yaptığı işlemler nedeniyle şirkete karşı açılacak tazminat davaları (TTK 234)
• Kollektif Şirket Ortaklarına şirkete ait görevleri yerine getirirken işlediği haksız fiiller nedeniyle şirkete karşı açılacak tazminat davaları (TTK 234)
• Kollektif Şirketin Borçlarından dolayı ortaklara karşı açılacak Tazminat Davaları (TTK 236)
• Kollektif Şirketten Çıkan Ya da Çıkarılan Ortağa Ödenecek “Ayrılma Payı” Davası (TTK 260-262)
• Kollektif Şirketten Çıkan Ya da Çıkarılan Ortağın çıkmadan önce başlayıp da çıktıktan sonra tamamlanan işlerden doğan alacakları için açacağı Tazminat Davası (TTK 263)
• Kollektif Şirket Tasfiye Memurunun işlediği Haksız Fiiller Nedeniyle Şirkete Karşı Açılacak Tazminat Davaları (TTK 280/4)
• Kollektif Şirket Tasfiye Memurlarının Verilecek Ücret Nedeniyle Açılacak Tazminat Davası (TTK 284)
• Kollektif Şirket Tasfiye Memurlarının verdikleri zararlar nedeniyle açılacak Tazminat Davası (TTK 285)
• Kollektif Şirket Tasfiye Memurlarının Yeni İşler nedeniyle Ortaklara verdikleri zararlar nedeniyle açılacak Tazminat Davası (TTK 292)
• Kollektif Şirket Tasfiye Memurlarının Şirket Mal varlığı Borçlarını Ödemeye Yetmediği Takdirde Ortaklara Müracaat etmesi (TTK 298)
• Kollektif Şirket Tavsiyesi Sonucunda ortaklara dağıtılacak Tutarın Ödenmesi Davası (TTK 299)
• Komandit Şirket Yetkili Temsilcilerinin şirket adına yaptığı işlemler nedeniyle şirkete karşı açılacak tazminat davaları (TTK 317. Madde Gereğince TTK 234)
• Komandit Şirketin Borçlarından dolayı ortaklara karşı açılacak Tazminat Davaları (TTK 317. Madde Gereğince TTK 236)
• Adi Şirketin Unvanında Bulunan Komanditer Ortağa 3. Kişilerin açacağı Tazminat Davaları (TTK 320)
• Şirket Adına işlemde bulunan komanditer Ortağa 3. kişilerin açacağı Tazminat Davaları (TTK 321-1,2)
• Komanditerin şirkete koyduğu sermaye biçilen değerinin düşük olması halinde fark tutarı kadar açılacak tazminat Davaları (TTK 321/3)
• Komanditer Ortağın şirkete girmesinden önce doğan borçlar nedeniyle açılacak Tazminat Davaları (TTK 321/4)
• Sermaye koyma borcunu yerine getirmeyen komanditer ortağın 3. kişilerin açacağı tazminat davaları TTK sermaye koyma borcunun yerine getirmeyen komanditer ortağa 3. kişilerin açacağı tazminat davaları (TTT 322/1)
• Şirket Mal varlığından aacakların tahsil edemeyen alacaklıların Komandite ortakları karşı açacakları Tazminat Davaları (TTK 325/1)
• Sermaye Koyma Borcunu yerine getirmemiş veya geri almış olan Komanditer ortağa karşı açılacak Takas ve Tazminat Davaları (TTK 327)
• Komandit Şirketten çıkan ya da çıkarılan ortağa ödenecek “Ayrılma Payı” Davası (TTK 328. Maddesi Yollamasıyla TTK 260-262)
• Komandit Şirketten çıkan ya da çıkarılan ortağın çıkmadan önce başlayıp da çıktıktan sonra tamamlanan işlerden doğan alacakları için açacağı Tazminat Davası (TTK 328. maddesi yollamasıyla TTK 263)
• Komandit Şirket Tasfiye Memurlarının Verilecek Ücretler Nedeniyle Açılacak Tazminat Davası (TTK 328. Maddesi Yollamasıyla TTK 284 )
• Komandit Şirket Tasfiye Memurlarının verdikleri zararlar nedeniyle açılacak Tazminat Davası (TTK 328. Maddesi Yollamasıyla TTK 285 )
• Komandit Şirket Tasfiye Memurlarının Yeni İşler nedeniyle Ortaklara verdikleri zararlar nedeniyle açılacak Tazminat Davası (TTK 328. Maddesi Yollamasıyla TTK 292 )
• Komandit Şirket Tasfiye Memurlarının Şirket Mal varlığı Borçlarını Ödemeye Yetmediği Takdirde Ortaklara Müracaat etmesi (TTK 328. Maddesi Yollamasıyla TTK 298 )
• Komandit Şirket Tasfiyesi Sonucunda ortaklara dağıtılacak Tutarın ödenmesi Davası (TTK 328. Maddesi Yollamasıyla TTK 299 )
• Komandit Şirket Tasfiyesi Sonucunda ortaklara dağıtılacak Tutarın ödenmesi Davası (TTK 328. Maddesi Yollamasıyla TTK 299 )
• Kamu tüzel kişilerinin anonim şirket yönetim kurulundaki temsilcilerinin bu sıfatla işledikleri fiillerden ve yaptıkları işlemlerden dolayı ilgili şirketin, Şirketten alacaklı olanların pay sahiplerinin açacağı tazminat Davaları (TTK 334 )
• Anonim Şirket Pay Sahibinin bir kişiye düşmesine rağmen tescil ve ilan yaptırmayan yönetim kuruluna karşı açılacak Tazminat ve Alacak Davası ( TTK 339 )
• Anonim Şirkette Nakdi payların Karşılığının Satıştan ödenmesinden doğan tazminat ve alacak davaları ( TTK 346 )
• Anonim Şirket Kurucularına Sağlanacak Menfaatler Nedeniyle Açılacak Tazminat ve Alacak Davaları ( TTK 348 )
• Anonim Şirketin kurulmasından önce şirket adına iş yapan kişilere veya şirkete karşı açılacak Tazminat Davaları ( TTK 355)
• Anonim Şirkette Görevden Alınan Yönetim Kurulu Üyesinin Açacağı Tazminat Davası ( TTK 364)
• Anonim Şirket temsile yetkili kişiler tarafından yapılan işlemin esas sözleşmeye veya genel kurul kararına aykırı olması nedeniyle iyi niyetli kişiler tarafından şirkete karşı açılacak tazminat ve alacak davaları ( TTK 371/4 )
• Anonim Şirkette temsile veya yönetime yetkili olanların, görevlerini yaptıkları sırada işledikleri haksız fiillerden dolayı şirkete karşı açılacak Tazminat ve Alacak Davaları ( TTK 371/5)
• Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyesinin Müzakereye Katılma Yasağı varken toplantıya katılmasına itiraz etmeyen üyelere açılacak Tazminat Davası ( TTK 393 )
• Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyesinin Müzakereye Katılma Yasağı varken toplantıya katılmasına itiraz etmeyen üyelere açılacak Tazminat Davası ( TTK 393 )
• Anonim Şirket Yönetim kurulu üyelerine ödenecek huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kâr payı nedeniyle açılacak Tazminat ve Alacak Davası ( TTK 394 )
• Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyesinin veya yakınlarının şirketle yaptığı işlem nedeniyle bu kişilere karşı açılacak tazminat Davaları ( TTK 395 )
• Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyesine Rekabet yasağına Aykırı hareket etmesi nedeniyle açılacak Tazminat Davası ( TTK 396 )
• Anonim Şirket denetçisine Sır Saklamamasından doğan Alacak ve Tazminat Davaları ( TTK 404 )
• Ve Diğer Davalar