Kamulaştırma Davası Nedir?

Kamulaştırma kısaca şahsa ait bir taşınmazın kamu hizmetin kullanılmak üzere devlet tarafından satın alınmasıdır. Yetkili idare kamu yararına kullanılmak üzere gerekli gördüğü yerleri kamulaştırabilir. Ancak taşınmazın kamulaştırılacak olan kişilerin de bir takım hakları bulunmaktadır.

• Kamulaştırma Nedir?
• Kamulaştırma Davası Nedir?
• Kamulaştırma Davası Hangi Durumlarda açılabilir?
• İdarenin Açılabileceği Kamulaştırma davası ve buna karşı şahısların açabileceği davalar nelerdir?

Anayasamıza göre devlet ve kamu tüzel kişileri kamu yararı koşuluyla özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını kamulaştırmaya yetkilidir. Daha açık bir ifade ile üzerinde yapı olsa da olmasa da tarlalar, arsalar, araziler ayrıca apartman daireleri v.b. kamulaştırmanın konusu olabilir.

Kamulaştırma; kamu kurumları ya da kamu kurumlarına bağlı çalışan tüzel kişilerce yapılabilir. Örneğin bakanlıklar, belediyeler, Kara Yolları Genel Müdürlüğü v.b. kamulaştırma yapabilir.

Kamulaştırma Süreci Nasıl İşler?

Kamulaştırmayı yapacak olan yetkili kurum kamu yararı kararı alır. Bu karar ilgili onay merci tarafından onaylanır. Kamulaştırılacak taşınmazın kayıtlı bulunduğu tapu sicil müdürlüğüne yazı yazarak taşınmazın üzerine kamulaştırma şerhi konulmasını talep edilir. Ardından taşınmazın değerini tespit etmek amacıyla kıymet takdir komisyonu görevlendirilir. Kıymet takdir komisyonunun belirlediği bedel üzerinden taşınmazı pazarlıkla satın almak üzere uzlaşma komisyonu oluşturulur. Taşınmazın maliklerine yazı yazılarak söz konusu taşınmazı pazarlıkla ya da takas usulü ile satın almak istediği bildirilir. Kamulaştırılacak olan taşınmazın malikinin 15 gün içinde idareye başvurması ile uzlaşma komisyonunca belirlenen bir tarihte pazarlık görüşmeleri başlar. Bu görüşmelerde, önceden belirlenen bedelin üzerinde olmamak kaydıyla bir anlaşmaya varılırsa tutanak tutulup taraflarca imzalanır. Ardından da tapuya gidilerek malik taşınmazı kamulaştırmayı yapan kuruma devreder.

Diğer taraftan bu süreçten sorun olursa, örneğin yürütülen pazarlık görüşmeleri sonuçsuz kalır ise “kamulaştırma davası” olarak bilinen kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası söz konusu olur.

Kamulaştırma sürecinde öncelikle anlaşma yoluna gidilir. Yani ilgili kurum taşınmazın malikini ikna etmeye çalışır. Buna satın alma usulü denir. Eğer kamulaştırmayı yapacak kurum malik ile anlaşamaz ise kamulaştırma davası yoluna gidilir.

Kamulaştırma Türleri Nelerdir?

• Acele Kamulaştırma: Kanunda belirtilen şartların oluşması durumunda taşınmazın malikine karşı acele el koyma davası açılabilmektedir. Bu kamulaştırma davası kamu yararının gecikmemesi amacıyla açılmaktadır. Acele el koymanın ardından kamulaştırmayı yapacak olan kurum satın alma usulünü dener eve eğer sonuç alınamaz ise kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davası açılır. Bu kamulaştırma davası açılmaz ise el konulan taşınmazın maliki tarafından kamulaştırmasız el koymadan dolayı bedel davası açılabilir.
• Kısmi Kamulaştırma: Kamulaştırmayı yapacak olan kurum bazen bir taşınmazın tamamını değil de bir kısmını kamulaştırabilir. Eğer bir kısmı kamulaştırılan taşınmazın kalan kısmının değerinde bir düşme meydana gelirse, bu kayıp kamulaştırma bedeline eklenerek malike ödenir. Bunun tam tersi olarak kamulaştırmadan dolayı kalan kısmın değerinde bir artış söz konusu olursa bu kez de bu miktar kamulaştırma bedelinden düşülür. Eğer artan kısım kullanım için elverişsiz duruma gelmiş ise malik 30 gün içerisinde kamulaştırmayı yapan kuruma başvurarak kalan kısmın da kamulaştırılmasını talep edebilir. Eğer bu başvuru üzerine hiçbir işlem yapılmaz ise malik kalan kısmın da kamulaştırması için kamulaştırma davası açabilir.
• Trampa yolu ile kamulaştırma: Taşınmazın maliklerinin rıza göstermesi koşulu ile, kamulaştırılacak olan taşınmazın kamulaştırmayı yapan kuruma ait başka bir taşınmaz ile takas edilmesi suretiyle yapılan kamulaştırmadır.

Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ve Tescil Davası Nedir?

Kamulaştırmayı yapacak olan kurum kamulaştırmayı satın ala usulü ile yapamaz ise taşınmazın malikine karşı yetkili Asliye Mahkemesine KAMULAŞTIRMA DAVASI açar. Bu kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davasıdır. Bu kamulaştırma davası sonucunda malike ödenecek kamulaştırma bedeli belirlenir ve taşınmazın idare adına tescil edilmesine karar verilir. Bu kamulaştırma davası kamulaştırmayı yapacak olan kurumun açabileceği bir davadır. Yani bu kamulaştırma davası kamulaştırmanın yapılıp yapılamayacağı ile ilgili değildir.

Kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan kamulaştırma davası sırasında taşınmazın bedelini bilirkişi kurulu tespit eder.

Kamulaştırma İşleminin İptali

Kamulaştırma davası olarak bilinen kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası belirttiğimiz gibi kamulaştırmayı yapan kurum tarafından açılabilecek bir dava olup bu davadaki konu kamulaştırma bedelinin belirlenmesidir. Ancak buna karşı kamulaştırmaya karşı çıkan malik de kamulaştırmanın iptali davası açabilir.

Malik, kamulaştırmada sakat bir durum olduğu talebiyle, örneğin; kamu yararı bulunmadığı gerekçesiyle kamulaştırma kararının kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde iptal davası açabilir. Bu dava sırasında kamulaştırma davası hakimi herhangi bir işlem yapamaz.

Kamulaştırma Maddi Düzeltim Davaları Nasıl Açılır?

Kamulaştırılacak olan taşınmazın maliki tarafından açılabilecek bir dava da maddi düzeltim davasıdır. Malik, kamulaştırılacak olan taşınmazına az değer biçildiğini öne sürerek yetkili asliye hukuk mahkemesine başvurabilir. Burada taşınmazın gerekçe değeri mahkeme tarafından belirlenir. Maddi düzeltim davaları da 30 gün içerisinde açılmalıdır.

Kamulaştırma Davası açılacak bir taşınmaz mevcut ise bununla ilgili bilgi almak isterseniz Ankara Avukat Onur Yusuf Üregen ile iletişim kurabilirsiniz.